Vanuit de lucht is Deurne Airport vandaag een grote groene vlek op de kaart van Antwerpen, beschermd tegen versnippering en verkaveling door zijn barrières. Een groene troef nabij het stadscentrum van Antwerpen die vandaag weliswaar zijn omgeving de rug toekeert. Een aaneengesloten ruimte van deze schaal op een strategisch belangrijke plek is nog zelden te vinden in ons versnipperde Vlaamse landschap. Daarom moeten we nu al, pro-actief de lijnen uitzetten voor een sterk concept zodat de plek zichzelf kan wapenen tegen kapers van de open ruimte. We willen, samen met de Antwerpenaren en bewoners van de rand op zoek gaan naar de juiste motor en de nodige partners om een wervend toekomstperspectief op te bouwen voor deze belangrijke plek.
Het is daarbij een troef dat deze plek van 190 hectare nog steeds in handen is van één enkele speler: de Vlaamse Overheid. De waarde van het gebied als groene ruimte wordt geduid in het Gewestplan en het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, waarop de luchthavensite is ingekleurd als parkzone met nabestemming bos en groene ruimte. We willen samen een wervend verhaal schrijven over creatieve alternatieven voor deze bijzondere plek. Een verhaal op twee schalen – stad en regio – en in twee richtingen – van stad naar buitengebied en andersom.
EEN OPEN LANDSCHAP MET PLAATS VOOR WATER
De luchthaven biedt zich aan als nieuwe ‘groene vinger’ die de groene rand verbindt met de stad: via de toekomstige overkapte ring, over het huidige luchthaventerrein, recht naar Fort 3 en de achterliggende open ruimte. Zo wordt de luchthavensite een poort naar het landschap en een belangrijke ademruimte in de verstedelijkte rand rond Antwerpen. Een essentieel puzzelstuk om de verloren relatie tussen stad en landschap te herstellen. Een ecologische corridor die een belangrijke natuurlijke verbinding vormt. Dit creëert de kans te zoeken naar een bijzondere landschapsbeleving, op een ongedwongen manier, waar recreatie en ecologische waarden in balans zijn. Een open landschap leent zich bovendien ook perfect voor een zacht transportnetwerk voor fietsers en voetgangers rondom heen de stad, maar ook tussen stad en buitengebied.
Er is geen nood aan een nieuw provinciepark volgens de wetten van de 20e-eeuwse landschapsarchitect. We denken aan een nieuw soort landschap, een 21e-eeuwse landschap, dat vertrekt vanuit het water- en groenverleden van de plek. De momenteel ingebuisde Luysbeek die dwars doorheen de luchthavensite loopt, maakte voor WOII deel uit van een terreindepressie die dienst deed als wateropvang zone. Deze plek kan teruggeven worden aan het water voor wateropvang, waterbeleving en waterrecreatie. Het 21e-eeuws park vraagt niet om een strenge afbakening, maar is net groter als de site door een integratie van het achterliggende landschap, over Borsbeek, Mortsel (Gasthuishoevenlandschap) tot in Boechout en Vremde. Deze grotere figuur kan het verhaal van een stadsregio vertellen.
EEN PRODUCTIEVE PLEK
De site biedt een unieke kans om als productief landschap ingezet te worden. Als we durven dromen kan het bijvoorbeeld een plek zijn die ruimte creëert voor onder andere stedelijke voedselproductie met serres, velden en een lokale groetenmarktplaats. Er is ruimte voor een zonneveld, dat groene energie levert aan de omwonenden. We willen streven naar eenzelfonderhoudend landschap, een bron voor nieuwe tewerkstelling,wat mogelijk moet zijn met de multifunctionele potentie die de site in zich draagt. We denken hierbij aan een brede waaier van gebruikersgroepen die samen werken aan een creatief opgeladen landschap dat vraagt om nieuwe coalities.
EEN LEVENDIGE PLEK
De luchthaven die sinds 1923 onderdeel is van de stedelijke agglomeratie en inmiddels grotendeels omsloten is door de stad, is een plaats met geschiedenis. De waardevolle elementen van het rijke luchtvaartverleden vragen dan ook om in de verf gezet te worden. Het modernistische luchthavengebouw behoort inmiddels tot ons bouwkundig erfgoed. Het is een herkenbaar beeld dat de basis kan vormen om een nieuwe plek met aantrekkingskracht te creëren, waar Deurne nood aan heeft. Zo ontstaat er ruimte voor een nieuwe publieke functie naast het bestaande Stampe-Vertongen museum: een culturele plek of een multifunctionele hal, de mogelijkheden zijn talrijk. En waarom niet: een Panamarenko-museum. Het voorplein kan zich dan weer vormen tot een hub voor de tram, bus en fiets.
EEN PLAATS VOOR EXPERIMENT
Er is nood aan plaatsen voor experiment in en nabij de stad. We denken aan een gemeenplaats waar ruimte wordt gecreëerd voor burgerinitiatief, om te experimenteren met het ‘commons’ idee en na te denken over welke ruimte een stad nodig heeft. Uiteraard spreekt Tempelhof in Berlijn hierbij tot de verbeelding. Een experimententerrein voor bijvoorbeeld nieuwe technologieën, zoals een energiepark, of de volgende generatie ‘luchtvaart’. Denk hier bijvoorbeeld aan een opleidingscentrum voor drones, maar ook aan de uitbouw van nieuwe hoogtechnologische vliegsimulatoren, waar leerling-piloten hun theoretische opleiding in gecontroleerde omstandigheden aan de grond kunnen uittesten.